Gündelik yaşamda ağır yük kaldırma, eğilme, dönme, uzun süre oturma, uzun süre aynı pozisyonda kalma ve benzeri hareketlerden dolayı bel bölgesi farkında olmadan zorlanmaya maruz kalır. Bu zorlanmanın neticesinde de pek çok rahatsızlık ortaya çıkabilir. Bunların başında da bel fıtığı gelir.

Peki Bel Fıtığı Nedir?

Bel fıtığı; omur kemikleri arasında bulunan ve adeta bir amortisör gibi görev yapan disklerin yırtılması veya parçalanması sonucu ortaya çıkar. Omurlar arasındaki disk, özel bir bağ dokusundan oluşur ve yastık görevi görür.

Disk materyali iki omur cismi arasında dışarıda görece olarak daha sert bir kılıf, içeride ise jel kıvamında yumuşak doku kısımlarından oluşur. Bir yastıkçık gibi davranır ve gövdenin yüklerini dağıtma görevini üstlenir. Ancak bel omurlarına aşırı kilo alma ve ağır kaldırma gibi etkenlerle fazla yük binerse ve buna zayıf kaslar, egzersiz yokluğu, yapısal ve genetik etmenler eklenirse disklerde bozulmalar meydana gelebilir. Böyleyece bel ağrısına ve bel fıtığına neden olabilir. Diskin dış kılıfının zayıflaması veya yırtılması ile iç kısım dışarıya doğru kayar ve sinirlere baskı yapmaya başlarsa buna "bel fıtığı" denir.

Bel fıtığında bel ağrısından daha ön planda olan bacak ağrısıdır. Sinirlere olan basının düzeyine göre uyluk ve bacakta ağrı, güçsüzlük ve uyuşukluk hissi oluşabilir.

Bel Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

• Kol ve bacaklarda ağrı
• Bel fıtığından etkilenen sinirlerin bulunduğu yerlerde uyuşma ve karıncalanma
• Kaslarda görülen zayıflık
• Ayak parmak ucunda duramamak
• Yürümede zorlanmak
• Belde, kalçada ve bacaklarda ağrı
• Hareketlerde büyük ölçüde kısıtlamalar
• Otururken ve kalkarken güçlük çekmek
• İdrar tutamama
• Çabuk yorulma

Bel Fıtığının Nedenleri Nelerdir?

• Obezite: Aşırı kiloluluk bel fıtığının en önemli nedenlerinden biridir. Vücudumuzun ağırlığını omurgamız taşır. Omurganın esnekliğini sağlayan ve bir tür destek yastığı olarak görev gören disklerin aşırı baskıya maruz kalması deforme olmasına ve şeklinin bozulmasına yol açar. Normal şeklini kaybederek dışarıya doğru kabaran, fıtıklaşan disk baskı yaptığı sinirin fonksiyonlarını etkileyerek değişik belirti ve bulgulara neden olur. Gebelikte de vücudun ağırlık merkezinin öne doğru yer değiştirmesi omurgaya ek yük binmesine neden olur.
• Günlük yaşamda omurga fizyolojisine uygun hareket etmemek
• Kilo fazlalığı ve hareketsiz yaşam
• Sıvı kaybına neden olduğu için sigara kullanımı
• Yaralanmalar
• Hareketlerin ani bir şekilde yapılması
• Mesleği şoförlük olanlar
• Masa başı işte çalışanlar
• Gebelik
• Meslekle ilgili olan faktörler:
• Ağır fiziksel aktivite ve ağır kaldırma gerektiren meslekler. (Ör: İnşaatlarda çalışanlar),
• Devamlı öne eğilme, eğilerek dönme gerektiren meslekler; araba, otobüs, kamyon, kullanma gibi vücudu sürekli vibrasyona maruz bırakan meslekler,
• Uzun süre ayakta durma veya oturma gerektiren meslekler,
• Futbol, halter, kürek ve güreş sporlarıyla uğraşan kişilerde bel ağrısı ve bel fıtığı sıklığı artmaktadır.

Bel Fıtığı Tedavisi

1. Sadece bel sorunları var ise ilaç tedavisi uygulanır.
2. Erken dönem geçmeyen bel ve bacak ağrıları var ise istirahat ve ilaçla takip yapılır. Fizik-tedavi uygulanabilir.
3. Tekrarlayan bulgu ve şikayetler var ve her tekrarlamada ilaç, istirahat, fizik-tedavi ile rahatlıyor veya yaşamını sürdürebiliyor ise acil ameliyat gerekli değildir. Hasta ile birlikte karar verilir. Hasta yaşamını fıtığı ile birlikte sürdürebilir ama kesin çözüm isteniyorsa ameliyat gereklidir.
4. Şikayetler uzun süredir var olmasına karşılık ilaç, istirahat ve fizik-tedaviye rağmen düzelmiyor ise ameliyat önerilir.
5. Şikayetlere ek olarak yapılan muayeneler sonrası sinir kesesi ve sinir kökü baskısını düşündüren duyu kaybı, kuvvet kaybı, refleks kaybı gibi bulgular idrar, gaita kontrolsüzlüğü, cinsel fonksiyon kayıpları bulgular var ise kesinlikle ameliyat gereklidir!
6. Ağrıları aniden geçmiş ama kuvvetsizlik sürüyorsa, refleks kayıp ise, bacak incelmişse ki bu sinirin ağrıyı bile iletemeyecek kadar zarar gördüğünü düşündürür. Acil ameliyat şarttır!
7. Ani gelişen idrar-dışkılama sorunları ve felç var İlk 8 saat içinde ameliyat olunmalıdır!

Peki Fıtığın Kesin Tedavisi Nedir?

Çıkarılması ve yok edilmesidir. Diğer tüm yöntemler (ilaç, istirahat, korse, fizik-tedavi vs.) çevre dokulardaki değişiklikleri düzeltebilirler ama fıtıkta veya boyutunda hiçbir değişiklik yapamazlar. Ameliyat dışındaki tüm bu yöntemler fıtığın zararsız olduğu durumlar için geçerlidir. Fıtığın çıkarılması ve yok edilmesi ancak cerrahi işlem ile mümkündür. Ameliyattaki asıl amaç, sinirlere baskı yapan fıtığı ve içerdeki fıtıklaşmaya aday diğer parçaları da çıkarmaktır ve bunlar yapılırken normal yapılara zarar vermemektir.

Bel Fıtığı Olanlar Nelere Dikkat Etmelidir?

• Hasta kesinlikle bir iki kiloyu aşan ağırlıkları kaldırmamalıdır.
• Öne ve yanlara doğru eğilme, belin bükülmesi yasaklanır. Eğer yerden bir şey alınacaksa hastanın çömelerek alması söylenir.
• Hastaların otururken belinin arkasına bel boşluğunu yok edecek şekilde bir yastık koymaları ve yirmi dakikadan fazla oturmamaları önerilir. Eğer hastanın mesleği gereği uzun süre oturması gerekiyorsa her yirmi dakikada bir yürümesi önerilir.
• Hastanın yukarıya doğru uzanması yasaklanır. Yukarıdan bir şey alacaksa bir sandalye veya merdivenin üstüne çıkıp alması söylenir.
• Hastaya belini daima sıcak tutması, açık pencere veya havalandırma önünde durmaması hatırlatılır.
• Bel ve bacak ağrısı olan hastalar mutlaka stresten kaçınmalıdır. Stres ağrıyı arttırmak yanında bel fıtığının ilerlemesine de yol açabilir.
• Hastanın evde kaldığı süre içinde yatak istirahatı yapması önerilir. Çok sert zeminlerin sanıldığının aksine zararları daha fazladır. Kaliteli bir yaylı yatakta ve hastanın kendince en rahat edebildiği pozisyonda yatması daha uygundur.

Bel fıtığı olanlar bu hususlara dikkat ederek ağrılarının artmasını engelleyebilir ve başka bel fıtıklarının oluşmasını önleyebilirler.

Bel Fıtığından Nasıl Korunulur? Riskli pozisyonlar ve hareketler nelerdir?

• Yerdeki cisimleri dizleri kırmadan eğilerek kaldırmak,
• Dizleri kırmadan ağır nesneleri itmek ve çekmek,
• Omuz üstüne yük kaldırmak ve yukarı doğru uzanmak,
• Masa başında uzun süre bel desteği olmaksızın çalışmak,
• Elde uzun mesafelerde ağır yük taşımak bel fıtığını davet edici olaylardır.

Düzenli egzersiz yapmak da bel fıtığının önlenmesinde son derece yararlıdır.